BRUCE LEE
Bruce Lee’nin asıl adı Lee Jun Fan’dır. Kendi geliştirdiği Jeet Kune Do savunma sanatı ustası. Dövüş ustalığının yanı sıra dövüş filmleri ile tüm dünyada kendinden söz ettirmeyi ve kendini sevdirmeyi başaran yarı Çinli bir aktör. Aktör olması filmlerinde sergilediği dövüş sahnelerinin rol olduğu anlamına gelmez. Bruce Lee, tüm dövüş sahnelerinde gerçekçi performanslar sergiler. Belki de tüm dünyada sevilmesi onun bu gerçekçi yönüdür. Küçük cüssesi, sırf kastan oluşmuş gibi görünen vücudu Bruce Lee’yi Bruce Lee yapan fiziksel özelliklerdi. Başarının getirmiş olduğu büyük şöhret insanlar arasında değişik iddiaların oluşmasına sebep olur. İddiaların gerçeklik yönü bir yana bahsedilen iddiaların Bruce Lee’yi mükemmelin ötesinde bir insan olarak tasvir edildiğini ve düşünüldüğünü gösterir. Birkaç yıl daha yaşasaydı vücudunun kurşungeçirmez olacağı, tüm sinirlerini öldürdüğü için acı hissetmediğidir ki Bruce Lee, ağır antrenmanları yüzünden şiddetli sırt ağrıları çekmekteydi. Cüneyt Arkın’ın Bruce Lee’den ders aldığı efsanesi de bizim ülkemize has bir uydurmacadır. Bruce Lee’nin genç yaşta ölmesi de ölümü ile birlikte birçok şüphe ve teoriyi beraberinde getirir. Doğduğu 1940 yılı Çin takvimine göre Ejderha yılına denk gelir. Bu sebebin yanı sıra Çinli ve küçük yapılı olması Bruce Lee’nin Küçük Ejder lakabı ile anılmasını sağlar. Bu yazımızda Küçük ejder Bruce Lee’nin hayatına anlatmaya çalışacağız.
Bruce Lee’nin Hayatı
Bruce Lee, gözlerini dünyaya San Francisco şehrindeki Chinese Hospital’da açar. Bruce Lee’nin babası Çinli Lee Hoi-Chuen, annesi yarı Çinli yarı Kafkas Grace Lee’dir. Bruce Lee’nin ailesi, turne için Amerika Birleşik Devletleri’ne gelen Çin operasında oyuncudur. Ailesinin isteği ile Kung Fu eğitimi almaya başlayan Bruce Lee, ilerleyen zamanda Jeet Kune Do savunma sanatının da temelini oluşturan Wing Chun eğitimine başlar ve bu dersi Kung Fu ustası Yip Man’dan alır. 14 yaşında dansa ilgi duyan küçük Bruce, dans etmekten büyük keyif alır. En sevdiği dans olan Cha Cha dansında bir yarışmada birinciliği bile kazanır. Dans tecrübesi Bruce Lee’nin dövüş tarzında kendini gösterecektir.
Çok fazla sokak kavgasına dahil olduğu için ailesi tarafından Amerika’ya gönderilir. Burada hem okuyup hem de garsonluk yapar. Liseyi bitirdikten sonra Washington Üniversitesinde Felsefe bölümünde öğrenimine devam eder. Bir yandan garsonluk işine devam ederek geçimini sağlar. Üniversite yıllarında Amerikalılara Çin kültürünün zenginliğini anlatmak ve Çin kültürünü sevdirebilmek için çaba sarf eder. Gayesini gerçekleştirmek için o zamana kadar Çinliler dışındaki kişilere öğretilmesi yasak olan Kung Fu derslerini öğretmeye başlar. Kung Fu derslerini verebilmek için Jun Fan Kung Fu adlı okulu açar. Bu çabası sonucunda Amerika’da yaşayanlara Kung Fu felsefesinin boş olmadığını, aslında ne kadar derin ve geniş anlamlara sahip olduğunu gösterir.
Bruce Lee’nin Kariyeri
1963 yılında Linda Emery ile dünya evine girer. 1964 yılında televizyon kariyerine Ed Parkers ile Amerika’da başlar. Devamında Green Hornet dizisinde rol alır. Ancak dizi bir sezon sonra kaldırılır. James Garner’ın rol aldığı “Marlowe” adındaki filmde küçük bir rolü olur. Hollywood’dakiler Bruce Lee’yi kullanıyor ama tam anlamıyla faydalanmıyorlardı. Holywood ile istediği kariyeri elde edemeyen Bruce Lee, sinema kariyerinde yükselebilmek için Hong Kong sinemasında şansını deneme kararı alır. Golden Harvest film şirketi ile çektiği “Big Boss” sinema filmi gişe rekorları kırarak Çin ve çevresinde büyük yankı uyandırır. Big Boss filminin getirdiği büyük başarının ardından Fist of Fury filmi ile başarısının şans olmadığını kanıtlar. Bruce Lee, Çin sinemasına yeni bir soluk getirir. Hollywood deneyimi, farklı stili, hareketli sahneleri ve kendine özgü dövüş teknikleri Bruce Lee’nin Çin sinemasındaki başarısının nedenleri arasında sayılabilir. Bruce Lee Çin seyircisinin ne istediğini biliyor ve izleyiciye istediğini veriyordu. Bu durum onun halk psikolojisini çok iyi tahlil edebildiğinin bir ispatıdır. “Way of Dragon” adlı filmde başrol oynayan Bruce Lee’nin yanında yan rolde Amerika’da 7 kez karate şampiyonu olan Chuck Norris vardır. Film adeta karate ve Kung Fu savunma sanatlarının mücadelesine örneklik teşkil eder.
Sinema sektöründeki bilirkişiliğini ispatlayan Bruce Lee, film senaryosu yazıyor, dövüş koreografilerini planlıyor, filmde oynuyor ve aynı zamanda yönetiyordu. Bütün işleri ile kendi ilgilendiği Ölüm Oyunu ( Game of Death ) adlı filmin çekimlerine başlayan Bruce Lee, Dan Inosanto ve Kareem Abdul-Jabbar ile birlikte rol alır. Bruce Lee’nin en büyük hayali bir Holywood filminde başrol oynayabilmekti. Hayaline giden yolu Çin sinemasındaki başarısı ile elde eder. Ölüm Oyunu filminin çekimlerine başladığında Holywood’dan bir film teklifi alır. Türkçeye Ejder Kalesi adı ile çevrilen “Enter The Dragon” filmi için Ölüm Oyunu filminin çekimlerine ara vererek Holywood’daki ilk başrol filmini çeker. Filmden hemen sonra Ölüm Oyunu’na devam etmek için çalışmalara başlasa da Bruce Lee’nin ömrü Ölüm Oyunu filmini bitirmeye yetmeyecektir.
Bruce Lee’nin Ölümü
Bruce Lee her ne kadar dolu dolu bir hayat yaşasa da sırt ağrılarından şikayetçiydi. Doktorlar Bruce’a yataktan çıkmamasını ve istirahat etmesini söyler. Doktorların bu uyarısına ancak 6 ay uyabilen Bruce Lee, bu süre zarfında kafasını çalıştırır ve Jeet Kune Do Savunma sanatının felsefesini anlattığı “Jeet Kune Do Tao” adlı kitabı kaleme alır. Ancak kitabı bitirmeye ömrü yetmez ve kitabı eşi Linda Emery tamamlar.
Ölüm Oyunu filminin çekimlerine devam etmek için yapımcısı ile görüşmeye gittiği Bety’nin dairesinde Rymond Chow’u beklerken baş ağrısı çeker ve Bety’den ağrı kesici ister, Bety’nin verdiği ağrı kesiciyi aldıktan sonra uzanmak için sessiz bir odaya geçen Bruce Lee’yi uyandırmaya gelen Rymond Chow, Bruce’u uyandıramayınca ambulans çağırılır. Ancak hastaneye varmadan Bruce Lee hayatını kaybeder. Bruce Lee’nin ölümünün arkasında birçok şüphe olmasına rağmen ispatlanmış herhangi bir şey yoktur.
Bruce Lee’nin öldüğü gün takvimler 20 Temmuz 1973 gösteriyordu. Bruce Le’nin cenazesi büyük bir kalabalığa tanıklık eder. Tüm Çin halkı Bruce Lee’yi son kez yolcu etmeye gelerek ona olan sevgilerini gösterir. Bruce Lee’nin cenaze töreni biri Hong Kong’ta diğeri Seattle’da olmak üzere iki kez yapılır.
Bruce Lee Laneti
Bruce Lee’nin ve oğlu Brandon Lee’nin erken ölümü insanlar arasında “Lee Laneti” adı ile anılır. Brandon Lee 1993 yılında “The Crow” filminin çekimleri sırasında kameraların karşısında kaza kurşunu ile vurularak hayatını kaybeder. Brandon Lee babasının yanına defnedilir. Bruce ve Brandon Lee’nin mezarları her gün ziyaretçiler ile dolup taşmaktadır.
Bruce Lee ve Jeet Kune Do
Bruce Lee’nin geliştirdiği bu savunma sanatı özünde birbirinden farklı savaş sanatlarından öğretiler barındırır. Bruce Lee, Jeet Kune Do savunma sanatını geliştirmeden önce Kung Fu, Taekwondo, Karate, Boks, Kick Boks, Tayland boksu, Wing Chun, Jujutsu, Aikido, Judo, Güreş ve Eskrim gibi savaş sanatlarında eğitim alır. Kendi geliştirdiği Jeet Kune Do savunma sanatı az önce bahsettiğimiz bütün savaş sanatlarından harmanlanarak geliştirilir. Jeet Kune Do, bahsedilen dövüş sanatlarının ortaya karışık bir hali değildir. Özünde kendi felsefesini barındırır. Dövüş sanatları dışında eskrim de Jeet Kune Do savunma sanatında önemli bir yere sahiptir. Bruce Lee, bir eskrimci olarak anılmasa da bu sporu kendi savunma sanatına uyarlayacak kadar bilgilidir.
Bruce Lee, geliştirdiği dövüş sanatına verdiği Jeet Kune Do isminin dövüş sanatını tam olarak anlatamadığını söyler. Ancak zamanla ismin kulağa hoş geldiğini düşünerek farklı bir isim bulma çabasına girişmez.
Jeet Kune Do, en az hareket ile vücudun tamamını kullanarak doğrudan sonuca varmayı amaçlar.
“Basitçe, “Jeet Kune Do” basitleştirmektir”-
Bruce Lee, kendi geliştirdiği savunma sanatını bu ifade ile anlatır.
Bruce Lee, Jeet Kune Do savunma sanatını öğretebilme iznini sadece 4 kişiye verir. Bu kişiler: Dan Inosanto, Ted Wong, Taky Kimura ve James Yimm Lee’dir. Bu öğrencileri Jeet Kune Do’nun hakkını kimsenin Bruce Lee kadar veremeyeceği düşüncesinde ortaktır. Bu yüzden 4 öğrenci de Jeet Kune Do’da kendi stillerini geliştirir. Bruce Lee’nin oluşturduğu Jeet Kune Do felsefesi bu duruma olanak sağlamaktadır. Bruce Lee’ye göre, “Jeet kune do şekilsizliği tercih eder, böylece tüm şekilleri alabilir ve jeet kune do’nun stili olmadığından bütün stillere uyabilir.” Bu felsefe sayesinde Jeet Kune Do savunma sanatı çok şekilli ve serbest bir dövüş sanatı halini alır ve çok geniş bir yelpazeye sahip olur.
Bruce Lee, birçok ünlü insana dövüş dersleri verir. Aktör olan James Coburn ve Steve McQueen ‘in yanı sıra Basketbol oyuncusu olan Chuck Norris Kareem Abdul-Jabbar bilinen öğrencileri arasındadır. Döneminin en iyi karatecilerinden olan Joe Lewis, Bruce Lee’den ders aldıktan sonra 11 kez üst üste karate şampiyonluğu kazanır. Bruce Lee’den ders alan birçok profesyonel dövüşçü vardır.
Birçok şampiyona ders veren ve onlara şampiyonluk kazandıran Bruce Lee, hayatı boyunca dövüş müsabakalarına katılmaz. Ancak çektiği filmlerde ünlü birçok dövüşçü ile teke tekte karşılaşır.
Kaynak: Ali KÜLEK
